Klimaatambassadeur van het Hoogheemraadschap Jan Wijn vertelt over samenwerking en uitdagingen in Westfriesland
In maart van dit jaar hebben de zeven Westfriese gemeenten een gezamenlijk standpunt ingenomen over het bestrijden van de gevolgen van klimaatverandering. We zetten actief in op het meegroeien met de klimaatverandering. We richten ons op een beschermingsniveau dat vergelijkbaar is met dat van nu. Dat betekent dat onze inzet leidt tot een even goede bescherming voor onze inwoners, ondernemers en bezoekers als nu. En dat we even vaak hinder of schade ervaren door wateroverlast, hitte, droogte en waterkwaliteit als nu. Om op het beschermingsniveau te blijven, zijn de manieren waarop we met neerslag omgaan – vasthouden in plaats van zo snel mogelijk afvoeren – en het vergroenen van de omgeving belangrijke thema’s.
Sinds maart 2019 voeren de zeven Westfriese gemeenten samen met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en de Omgevingsdienst NHN het gezamenlijke plan van aanpak Ruimtelijke adaptatie uit. We spraken met Jan Wijn, klimaatambassadeur van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier over de samenwerking met en de uitdagingen in Westfriesland.
Klimaatverandering minder ervaren
‘In het Noorderkwartier zitten vijf regio’s, waarvan Westfriesland er één van is. Klimaatverandering werd hier minder ervaren dan in de andere regio’s. Er is gelukkig nog niet zoveel fout gegaan. Westfriesland ligt achter het Markermeer en IJsselmeer, dus het beeld is dat er onbeperkt toegang is tot water. Is er teveel water dan pompen ze het eruit en is er een tekort dan laten ze het gewoon weer in. Maar we zagen in de zomers van 2018/2019 dat het niet zo gemakkelijk is. Er lijkt veel water te zijn, maar op een gegeven moment kan het peil van het Markermeer niet verder zakken. En wateroverlast? Ja, daar is het op een aantal plekken een paar keer fout gegaan. Zoals in Medemblik en Hoorn, dat leidde lokaal tot overlast. Maar over het algemeen hebben we in regio Westfriesland telkens mazzel. De meeste hevige buien gaan er net langs, of er valt 60 mm terwijl er net buiten het gebied 120 mm is gevallen’, vertelt Jan Wijn.

Eigen manier en tempo
In Westfriesland werd de urgentie en ernst in eerste instantie dus minder gevoeld. Heeft dat gevolgen voor de opgave van klimaatverandering en de verbinding tussen partijen? Ja, vertelt Wijn: ‘In de afgelopen jaren maakte dat het in Westfriesland best iets lastiger. Want als het niet ervaren wordt, hoe groot is dan het probleem? Ambtelijk en politiek was dan ook in het begin de instelling: hier gaat het niet fout. Westfriezen zijn nuchter. Eerst zien, dan geloven. Dus de vraag was: moeten we wel aan de gang gaan? Maar niks doen is geen optie. We moeten mee veranderen, om toekomstbestendig te zijn. En daar komt dan ook weer het mooie van Westfriesland naar boven. Als de knoop is doorgehakt, dan staat de regio er ook open voor. En Westfriesland werkt ook als één regio. Dat zie ik echt niet overal, maar hier wel. Dat maakt het dan wel weer makkelijker. Dus de start is dan wel langzamer dan bijvoorbeeld in andere regio’s in het Noorderkwartier, maar als we in Westfriesland van start gaan, dan gaat dat ook met serieuze stappen. Er ligt dan een gedegen plan met draagvlak. Een plan dat goed is doorgesproken op alle lagen en veel partijen. Er is dan geen speld meer tussen te krijgen. Westfriesland doet het samen, op een eigen manier en eigen tempo. En dat geeft mij vertrouwen.’
Bijzonder goed
Door het gedegen plan, de serieuze stappen en de sterke samenwerking gaat het in Westfriesland ‘bijzonder goed’, aldus Wijn. De samenwerking met de regio omschrijft hij als prettig. Zo ook het proces om te komen tot het gezamenlijk plan. ‘We moeten het vooral met elkaar doen’, stelt Wijn. ‘In dialoog zijn en samenwerken is belangrijk. Water is niet van één eigenaar. De verschillende belangen en opgaven brengen we bij elkaar. We brengen samen in beeld wie welke knelpunten heeft. In Westfriesland hebben we een aantal sessies hiervoor gehad, waarbij niet alleen ambtenaren, managers en wethouders betrokken waren, maar de belangrijkste partners uit het gebied. En dat is heel goed bevallen, ook dat is bijzonder goed gegaan in Westfriesland. Dat maak ik ook niet altijd mee. We hebben bepaald hoe we met de knelpunten om willen gaan en welke kant we op willen. Hoe we ambities waarmaken en waar we maatregelen treffen. We hebben elkaar nodig om in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te zijn. Dat doen we niet alleen voor onszelf, maar vooral voor onze kinderen en kleinkinderen.’
Kans en uitdaging
Dat het ‘bijzonder goed’ gaat in Westfriesland horen we graag. Maar waar liggen nog kansen? Wijn: ‘Hoe je omgaat met klimaatverandering en -adaptatie lijkt vaak in technische oplossingen te liggen. Een pomp vergroten bijvoorbeeld. Maar daar red je het niet alleen mee. We moeten wat bedenken in de stad en het landelijk gebied, dat juist niet over techniek gaat. Het is vooral ook opnieuw kijken naar de inrichting van de gebieden. De uitdaging, en dus eigenlijk juist de kans!, ligt bij het breed betrekken van partijen en integraal benaderen van het vraagstuk. Ook intern moet je het multidisciplinair benaderen: met de experts op groen, riolering, ruimtelijke ordening, gezondheid en recreatie. Het besef dat de volgende stap, de uitvoering en verantwoordelijkheid in de breedte ligt, is een uitdaging. Er i een risico dat het stil komt te liggen, want wie is nu van de volgende fase? Maar die vraag is dus niet te beantwoorden met een naam of functie: we zijn er met z’n allen verantwoordelijk voor.’
Wens voor Westfriesland
Wijn sluit af met zijn wens voor Westfriesland: ‘Het Pact is de kracht van Westfriesland. Ik wens dat we op één lijn blijven. De opgaves zijn groot, daar krijgt de regio Westfriesland ook mee te maken. Maar als we blijven samenwerken en het klimaatverhaal serieus nemen, weten we schade en overlast voor iedereen zoveel mogelijk te beperken en maken we onze klimaatambities waar. Dat geldt overigens ook voor de ambitie om tot de top van aantrekkelijkste regio’s te behoren’.
Over Jan Wijn
- Al 40 jaar werkzaam bij het Hoogheemraadschap
- Klimaatambassadeur, aanjager en verbinder
- Houdt zich voornamelijk bezig met het vergroten van bewustzijn over klimaatverandering
- Verbindt partijen met elkaar en stimuleert om het gesprek met elkaar aangaan
- Staat graag voor groepen om discussies te leiden of lezingen te geven
PACT VAN WESTFRIESLAND
Kansen en uitdagingen
We hebben veel ruimte. Dat biedt kansen voor verschillende duurzame energiebronnen. We hebben de expertise om bedrijventerreinen te verduurzamen. Onze agrisector heeft inmiddels veel ervaring met het zoeken naar nieuwe oplossingen voor het opwekken van energie en verduurzaming. Maar we hebben nog flinke stappen te zetten om te voldoen aan de eisen van het Deltaprogramma ruimtelijke adaptatie en het Klimaatakkoord. In de meeste Westfriese gemeenten ligt het aandeel hernieuwbare energie nog onder het landelijk gemiddelde.
Ambitie
Westfriesland wil in 2040 energie- en klimaatneutraal en aardgasvrij zijn, en in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust. Daarvoor doen we investeringen en ruimtelijke ingrepen. Maar ook zorgen we voor draagvlak en eigenaarschap onder inwoners en ondernemers.